Welke inspiratie en kansen liggen er voor een praktisch samengaan van woord en daad om het leven met Christus zichtbaar te maken? Hoe ziet dat eruit? Hoe kunnen bijvoorbeeld de evangelisatieouderling en de diaken met elkaar meewerken om in de buurt, dorp of stad iets van dat nieuwe leven duidelijk te maken? Waarom is dit belangrijk?
In dit artikel leest u hoe God onze roeping en bediening in zijn heilshandelen integreert. Hij doet dit door zijn woord en onze daden met elkaar te verweven. Het moet een geheel vormen. Dit inspireert ons om met elkaar samen te werken in de verschillende bedieningen. We noemen het ook wel een holistische benadering[1]. Dit woord doet denken aan het Engelse woord ‘whole’, geheel.
Lastig
Vanuit deze gedachte samenwerken is mooi, maar zo makkelijk nog niet. Het individualisme beperkt ons om samen te werken. In onze Nederlandse cultuur denken we vrij institutioneel, systematisch en volgens procedures, waardoor de organische verbondenheid en relaties er onder kunnen lijden.
In de loop van onze kerkelijke geschiedenis legde het praktisch “goed doen” het vaak af tegen het geestelijke. Natuur en genade staan dan los van elkaar in het geloofsleven. De verkondiging en het dienen van de medemens in nood, ongeloof of armoede zijn voor ambtsdragers soms twee aparte werelden. Echter, in het licht van de missio Dei, de zending van God waarin Hij omziet naar Zijn wereld, wordt de eenheid van diaconaat, zending en evangelisatie duidelijk. Zonder die koepel van de missio Dei dreigt voor diaconaat het gevaar van horizontalisme (mensgericht, therapiegericht), en voor evangelieverkondiging het gevaar van verticalisme (vergeestelijking).
Alle dingen
Praktisch samenwerken in bediening van woord en daad ligt vaak niet voor de hand in de kerken. Een holistische benadering daarentegen gaat uit van het besef van het geheel en de onderlinge verbondenheid van de delen. Efeziërs 1:22, 23: “Hij heeft alle dingen aan Zijn voeten onderworpen en heeft Hem als hoofd over alle dingen gegeven aan de gemeente, die Zijn lichaam is en de vervulling van Hem Die alles in allen vervult”. Alles en allen zijn met elkaar verbonden in God.
Roeping
Wat is dan deze holistisch missionaire roeping van de kerk? Het is alles waartoe de kerk geroepen is om te zeggen, doen en zijn in de wereld, als getuige van wat God heeft gedaan in Christus met het oog op de komst van zijn rijk (Stefan Paas). Gods doel is om de hele schepping, gebroken door zonde en kwaad, te verlossen in de nieuwe schepping, bevolkt door de verlosten uit elke cultuur, door het kruis en de opstanding van Christus (Chris Wright). God is actief in de wereld bezig om de hele schepping te verlossen. Het is de taak van de kerk om aan die missie deel te nemen (Tim Keller).
Holistisch spinnenweb
In de missionaire roeping van de kerk verbinden en verweven woord en daad zich met elkaar. Ze zijn onderscheiden maar niet gescheiden. Ze vullen elkaar aan, zodat onze daden Gods woord zichtbaar maken. Ze laten iets zien van het nieuwe leven (Jak.2). Het is Gods woord inclusief onze daden, een eenheid. Het gaat om het geheel.
De diaconale daden van barmhartigheid en gerechtigheid zijn een toepassing van de woordbediening. De een gaat logisch over in de ander. Evangelisatie, zending en diaconaat zijn onderscheiden maar niet gescheiden van elkaar. Ze staan in onze kerken te veel alleen op hun eigen eilandjes.
Denk aan een spinnenweb. Trek je aan een draadje dan beweegt het hele web mee zonder te scheuren. God heeft alle draadjes ingenieus aan elkaar verbonden. Zo vormt het een sterk geheel. Diaconaat, evangelisatie en zending zouden zo samen een krachtige holistische eenheid moeten vormen. Onderscheiden maar onderling verbonden in Christus.
De missionaire schijf van vijf
Hoe kunnen we als gemeente en kerken zo samenwerken? Hoe trek je een lijn vanuit de prediking naar het diaconaat, de zending en evangelisatie? De missionaire schijf van vijf
(in Engeland bekend geworden als The Five Marks of Mission) zou hiermee kunnen helpen.
De missionaire, holistische roeping van de kerk is te benoemen met vijf kernwoorden:
- Vertel (tell): proclameer Jezus Christus als Redder: verkondiging, evangelisatie.
- Onderwijs (teach): nieuwe gelovigen vormen: onderwijs, doop, discipelschap.
- Verzorg (tend): dienstbetoon: zorg voor de naaste in nood.
- Verander (transform): zoeken naar gerechtigheid voor de samenleving.
- Koester (treasure): zorg voor de schepping: bewaren van de schepping, rentmeesterschap, ecologie, milieu. (Gen. 1:28; 2:15)
Huis met kamers
Deze vijf geven een positieve Bijbelse gerichtheid op Gods wereld. Met woord en daad. Je gaat een huis binnen met verschillende kamers, maar samen vormen ze één huis.
Bijvoorbeeld: vragen over God kunnen leiden tot vragen over armoede, schuldkwesties of behoefte aan meer onderwijs. Ze zijn verbonden met elkaar. Ze bieden kansen, zoals voor een alpha-cursus, voedselbank, Bijbels onderwijs geven, omzien naar de natuur (bloemen planten die bijen aantrekken, bomen planten, rommel langs de weg opruimen) en zingen tot Gods eer. Catechese zou jongeren holistisch moeten toerusten voor het hele leven als christen in dienst van God.
Mogelijkheden
De vijf bieden verschillende mogelijkheden in Gods missie. Voor de eigen gemeente en samenwerking met kerken en organisaties. We zijn burgers van het koninkrijk van God. Hij roept ons om licht, zout en zuurdesem te zijn. In de wereld. Niet van de wereld. Dat is anders dan je van de wereld af te zonderen. Wie de schijf van vijf naast het leven en werk van Jezus legt ontdekt dat Hij alle vijf deed.
Samenwerken
Zo kun je elkaar aanvullen om aan de volheid van Gods missie gestalte te geven in onze cultuur. Diaconaat richt zich bijvoorbeeld op gerechtigheid. Evangelisatie op onderwijs en zending op de verkondiging. En dat alles in dezelfde buurt of een verre land. De missio Dei stuurt. Het is de motor.
De kerk van Christus is een organisch geheel. We belijden namelijk de heilige, algemene en apostolische kerk. Kerken in de buurt kunnen met elkaar samenwerken. Nederig, passend bij Christus, niet op elkaar neerziend, omdat ”ze anders zijn of denken”. De heelheid van het Woord zoekt de heelheid van de kerk en van het leven dat gebroken en verdeeld is. Zending, diaconaat en evangelisatie zijn Gods instrumenten daartoe. Daarom zouden ze als een gemeenschap naar buiten moeten treden.
Zie je het voor je?
In een woonwijk brengt de diaconie voedsel en schuldhulp aan een gezin in nood. De evangelist deelt het blijde nieuws van Christus met hen. Een pastorale werker troost hen wanneer hun nabestaande overlijdt. In de kerkdienst bidt de gemeente voor het gezin. Ze worden meegevraagd om de alpha-cursus te volgen.
Zo zijn er meerdere relaties te trekken tussen zending, diaconaat en evangelisatie. Op een soortgelijke manier mocht ik holistische diaconaal missionaire projectreizen met groepen jongeren naar Zuid-Afrika organiseren.
Samenweken als één geheel: woord met inbegrip van daad in een schijf van vijf. Het geeft een voorproefje van Gods nieuwe leven. Het daagt uit en inspireert om groter, dieper, breder, verder, creatiever en meer Bijbels principieel te werk te gaan.
Dr. André Jansen is predikant van de Rehobothkerk te Woerden.
Lees meer over het boeiende Childvision Academy project
[1] Naast holistische missie wordt in de missiologie ook gesproken van integrale missie.