Tag: Bedoeling

Christenen leven uit geloof door genade (Ef 2,8-9). 

Het is wel dubbel. We zouden maar liefst 24 uur per dag zo gelovend willen leven (Ps 1:2). Tegelijk hebben we veel ‘ja maar…’ zoals over wat het tegenwerkt en over de ‘hoe’ dit te doen? Gevolglijk komen we in een jungle terecht waar we geestelijk proberen te overleven óf zelfs activistisch van worden: er moet zoveel. Óf we raken verzand in onderwerpen die er niet echt toe doen, maar wel ons energie opslurpen en ons uiteindelijk min of meer moedeloos en gedesillusioneerd achterlaten met een zuchtend smeekgebed: ‘kom toch alstublieft snel terug, Here Jezus’.

Hoe komt dit nou toch?

Volgens de Fuller Bible Instituut (VS) raken de meeste kerken (en dus Christenen), net als bedrijven, binnen 5-7 weken na hun opening het zicht kwijt op hun visie – hun doel: Waarom zijn we hier? Waarom doen we wat we doen? Het is te merken aan het feit dat zij zich gaan bezighouden met kleinigheden en randzaken, én verzeild raken in procedures en eindeloze discussies. Ik zie ze steeds terugkomen onder christenen (en dus in kerken) in Nederland. Dit komt, mijns inziens, door een aantal factoren (valkuilen) waar we moeite mee hebben. Wanneer wij ze herkennen kunnen we Gods geweldige weg uit die ‘jungle’ beter gaan verstaan en volgen.

Moeite en probleem

Ik beschrijf ze (té) kort en chargerend, maar wel om het contrast aan te tonen met een holistische benadering. 

Moeten: Ook Christenen in Nederland hebben een allergie tegen ‘moeten’. “Wij moeten niets”. Het idee dat iets ons opgelegd wordt zint ons allerminst.

Processen en systemen: in de wedloop om iedereen ter wereld in te enten tegen Covid-19 werd vaak gevraagd waarom Nederland zo achteroploopt bij andere landen. Meerdere malen was het antwoord van deskundigen: omdat wij in Nederland systemen, regels en proceduren boven het relationele stellen. Omdat ik bijna 40 jaar in een land gewoond heb waar juist de mens en het relationele eerste staat valt het mij juist op. De proceduren en regels blijven niet buiten de kerkdeuren. 

Hokjes en vakjes: iemand zei eens dat je gaat begrijpen hoe wij Nederlanders denken wanneer je boven Nederland vliegt en ziet hoe we het landschap ingedeeld hebben. Het is begrijpelijk, maar dit heeft invloed op ons denken én ons geloof. Verbanden en verbindingen leggen liggen niet voor de hand.

Tweedeling/dualisme: Een simpel voorbeeld is de bouwvakker die tegen zijn ook gelovige collega zei: “op zondag geloven we, maar hier werken we“. Het zijn onafhankelijk naast elkaar staande beginselen of het strikt onderscheiden houden van geloof en het dagelijks leven van elkaar – van het Woord en daden. Dualistisch geloven verbindt bijvoorbeeld de preken niet met de praktijk zoals macht, geld, seks, huwelijk, armoede, Corona… Er zijn gemeenten die zeggen aan Woord en daad te doen waarbij de prediking (Woord) in geen enkel verband staat tot de missionaire roeping. 

De afgelopen jaren heeft integral mission gelukkig een steeds belangrijker plaats in ons kerkelijk leven in Nederland gekregen. Daar ben ik erg dankbaar voor. Toch krijg ik jeuk wanneer mensen erover spreken alsof het een soort project is, of ‘wij doen integral mission’, of dat het ‘hulp aan de armen, zwakkeren’ is. Dit is ook een dualistische. Wie zo spreekt mist nog het hart van integral mission als een basishouding, een leefwijze, een manier van gelovend leven.

Deze factoren dragen bij tot de moeite om te zien hoe je 24 uur per dag met je geloof bezig kunt zijn. De Bijbel is van begin tot eind integraal en wijst ons de weg naar holistisch geloven en naar de onderlinge verbondenheid.

Gods missie is integraal (holistisch)

Hoe wij over God denken is allesbepalend voor holistisch gelovend leven. Hij is de Alpha en de Omega, bepaalt de onderlinge samenhang in de schepping, de geschiedenis en leidt het naar de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Alles daartussen, dus ook elk van ons, is daar onderdeel van en onderling verweven in het groot geheel van God. Dat is zijn missie.

Zelf IS Hij, Yahweh, de levende. Hij spreekt en Hij is actief. Drie kenmerken. Identiteit, woorden en daden. Die drie vormen één geheel. Bijvoorbeeld: Hij IS liefde, Hij verkondigt liefde en Hij geeft liefde. Hij IS vrede, Hij verkondigt vrede en geeft vrede. Hart/identiteit, woorden en daden vormen bij Hem een geheel. Identiteit, inhoud en praktijk staan bij God nooit in conflict tot elkaar, maar vormen één holistisch geheel. De een loopt over in de ander. Ze zijn verweven met elkaar.

Vanuit Hem ontslaan wij, en zijn wij wat we zijn door zijn genade (1 Kor 15:10). Daarom roept Jezus ons op: “Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand (ook daden)” (Mt 22:37). Weer de drie kenmerken. Samen ZIJN gelovigen zijn kerk, verkondigen zijn Woord en geven het handen en voeten door het uit te leven en door te geven zodat mensen gelovend kunnen leven. 

Steeds identiteit, woorden en daden. Verweven, verbonden en geïntegreerd. De een loopt over in de ander, zoals de draden van een spinnenweb. Ze vinden hun samenhang en doel in God. Wij zijn van Hém, gekocht door zijn Zóón. Het is Zíjn kerk. Híj bepaalt. De kerk is geen doel in zichzelf, maar instrument, gereedschap, van God in zijn integrale missie. Daarom doen wij niet aan integrale missie, maar is dit ons leefwijze, een benadering. Hoe we denken over ons identiteit, ons levensdoel en levensinvulling. Alles vindt hun samenhang en betekenis in Gods missie.

De gevolgen zijn bijzonder waardevol voor ons gelovend leven. Het inspireert, enthousiasmeert, zet aan tot het nemen van verantwoordelijkheid en geeft duidelijkheid. En veel meer. Het helpt ons onze prioriteiten te bepalen. Praktisch vragen we bij elk idee en plan onszelf af: hoe en waar past dit in bij Gods missie? In een actieve gemeente stelden wij ons deze ‘waarom vraag’ bij alle activiteiten. Al snel stopten we met een aantal activiteiten – al waren ze leuk, omdat we het niet direct konden plaatsen in de missio Dei (Gods missie). 

Het helpt zo te gaan denken bij het bepalen van agenda’s – privé en kerkelijk. Het kan ook rust geven. In de agenda’s, maar ook rust in onze harten en denken. Wanneer wij ons vertrekpunt in alles wat we zeggen, denken en doen in God proberen te vinden kunnen we bijvoorbeeld makkelijker loslaten. Niet alles is onze verantwoordelijkheid. Wij hoeven niet het werk van Christus over te nemen. 

Anderzijds activeert het ons ook. Het kan zijn dat God ons uitdaagt en prikkelt tot het spreken van zijn Woord in spannende en confronterende situaties. Denk aan gerechtigheid waar er onrecht heerst in de maatschappij en in het milieu. Of dat we onze systemen, processen, regels en organisaties moeten veranderen om het ondergeschikt te stellen aan Gods missie. De regel is: praktijk volgt het principe. Dit vraagt verandering en kan pijn doen. 

God geeft en bepaalt ons identiteit. Dit is verweven met onze roeping en cultuuropdracht (Gn 1:26-28): de aarde bewerken, bewonen en bewaren. Wij zijn Gods ambassadeurs in zijn holistische missie met de wereld. Wie we zijn, wat we zeggen en doen vloeien over in elkaar en maken deel uit van het holistisch geheel van Gods kosmos. De een bevestigt de ander. Het gaat er dus niet om dat we alleen maar op missie zijn, ‘moeten’, maar ook om gewoon om wie we zijn.

Onze praktische daden, zoals je rol binnen het gezin of meehelpen aan het kindervluchtelingen probleem, dienen onze geestelijke woorden (en de preken) te bevestigen. Zo ontmoet de ontvanger God door je daden in zijn Woord. 

Wanneer wij vanuit een holistisch perspectief gelovend leven, wordt het leven, de kansen en onze roeping verrijkend en verrassend, omdat de onderlinge verbindingen en verwevenheid gaan opvallen. Wij hebben in Nederland wel een enorme inhaalslag op het gebied van holistisch denken te maken, omdat wij vaak dualistisch en lineair denken.

De Bijbel is holistisch. Wanneer we de Bijbel met bovenstaande principes in gedachten lezen gaan er veel nieuwe perspectieven open. In mijn boek (Heart, hands & voices: God’s mission – integrating Word & deed. 2012. Amsterdam, Buijten & Schipperheijn motief) heb ik aangetoond hoe dit werkt wanneer we de Bijbel holistisch lezen. Ik wil je hier iets van laten proeven.

Bijbel holistisch lezen en uitleggen

Een van de moeiten die mensen vaak hebben met Bijbellezen komt, omdat ze onder ’kennis van de Bijbel’ vooral feiten- en verstandskennis verstaan. Dit is belangrijk, maar kennis is meer. In de Bijbel is ’kennis’ een relatie. Hosea klaagt het volk aan wegens een gebrek aan kennis – het volk heeft geen relatie meer met God (Hos 4:6). Kennis is ook feitenkennis. Paulus wijst op de noodzaak van Bijbels onderricht (2 Tim 3:16,17), máár met als doel onze taak en dat we voor elk doel goed toegerust zijn. Ook Jacobus pleit voor praktische toepassing van het Woord als bevestiging van wat we geloven. Het pleit dus voor een holistisch lezen: hart, woorden (verstaan en spreken) en daden, want gelovend leven is één geheel.

Met al bovenstaande in gedachten ontdekken we holistische verbindingen in de Bijbel die ons geloofsleven raken (in mijn boek laat ik dit uitgebreid zijn). We zien steeds het geïntegreerde drieluik van identiteit, woorden en actie.

Een voorbeeld. Lees je in de Bijbel over vrede ontdek je: God is vrede, Hij verkondigt vrede en geeft vrede. De mens is in vrede gemaakt om vrede te verkondigen en in vrede te leven. De zonde bracht onvrede: in onze hoofden, harten, woorden en daden. Dus kwam Christus als de Vredevorst, verkondigde vrede en bracht vrede door zijn leven aan het kruis te offeren en op te staan uit de dood. De vrucht van de Geest vrede, Hij verkondigt vrede en brengt vrede. De kerk verkondigt vrede en bevestigt dit door praktische daden van bijvoorbeeld gerechtigheid. Zo begeleidt de kerk mensen naar Gods eeuwige vrederijk waar één harmonieus geheel is.

Lees andere begrippen en verhalen in de Bijbel op dezelfde manier. Je zult steeds nieuwe verbindingen ontdekken en laaiend enthousiast ontdekken hoe ze elkaar aanvullen en compleet maken. 

Een voorbeeld met vrede en gerechtigheid. Wanneer we ons inzetten op praktische gerechtigheid in de buurt of een onderdrukt land beginnen we bij God om ons focus en hart in te stellen. Hij IS gerechtigheid en vrede, verkondigt en doet het. En dat wij zijn geroepen om… en Christus en de Geest en de kerk… en de eeuwigheid. Door gerechtigheid na te streven brengt God holistische vrede: geestelijk en praktisch. 

Dan krijgt onze bediening van gerechtigheid aan vluchtelingkinderen eeuwigheidswaarde wanneer wij hen geestelijk én praktisch verbinden met Gods missie. Gods woorden aan hen kunnen niet ontbreken. Het maakt ons ervan bewust God bevrijdende Woord ook aan hen te vertellen. Maar praktische hulp kan ook niet ontbreken, omdat dit is wat God wil, én het laat zien dat Gods Woord waar is. Het vraagt om een holistische benadering waarin de praktijk de inhoud bevestigt. Dan helpt gerechtigheid hen vrede met God, zichzelf, Christus, de kerk en in de eeuwige toekomst te ontvangen en te ervaren. Zo wordt vrede meer dan de afwezigheid van ellende en oorlog, maar bloeien ze op in de ware betekenis van vrede.

Nu kun je het ook verbinden met bedieningen als: gemeenschap, rechtvaardigheid, dienstbaarheid…

Je kunt dit toepassen op seksualiteit, opvoeding, je oude dag, politieke betrokkenheid, zorg om het milieu, de agenda van de kerk… Steeds begin en eindig je dan bij God: geestelijk en praktisch. Een samenhang ontstaat met eindeloze doorverbindingen.

Je wordt een holist die de onderlinge verwevenheid zoekt en ziet. Dan ontmoet je God in de natuur, in de seks met je partner, in je geldbesteding, in de preek, in het bijleggen van meningsverschillen. En andersom: ze krijgen hun waarde en plaats in God.

Woord inclusief daad, lichaam inclusief geest zijn niet twee parallelle treinrails, maar een eenheid. Onderscheiden, maar niet gescheiden. Zoals de eenheid van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Of als je wilt, de eenheid tussen man en vrouw in het huwelijk. 

Gevolgen voor de praktijk

Dit holistisch (of integral) gelovend leven. Een leefwijze, een overtuiging. Geen project.

Het gaat bij God om één groot geheel, één verhaal. Zijn verhaal met zijn schepping en herschepping, met iedereen. Hierdoor ging ik zelfs anders tegen de kerk aankijken. Het is verrijkend, energiek en troost- en hoopvol. Het helpt ons ook te beseffen dat God al bezig is waar wij nog gaan komen als zijn instrumenten. Hij zal er zijn wanneer wij vertrekken. Het geeft rust en bepaalt onze gezindheid en opstelling. 

Leef het Bijbels verhaal holistisch! Zo, dat mensen deel willen en kunnen worden van Gods verhaal.

Zo bekeken is Gods missie meer dan zending, missionair, missie naar onbekeerde mensen en slachtoffers van onrecht. Het is groter en verrassend omvattender. Voor mij is dit gelovend leven. Ik ben deel van Gods groter geheel met eindeloze verbindingen in identiteit, mijn woorden en mijn daden. 

Dr André Jansen, Woerden

Februari 2021