Holistisch samenwerken – principiële bezinning

Een principiële bezinning als onderdeel van een studie in opdracht van een CGK synode commissie over “de kerk in de Nederlandse zendingssituatie”. Dit is een meer uitgewerkte versie van de voorgaande blog.

In het heilshandelen van God, de missio Dei, mag de gemeente de etalage zijn van wat God ‘in de aanbieding’ heeft. Gezonden zijn zit in het DNA van de gemeente. God integreert onze roeping en bediening in zijn heilshandelen. Hij doet dit door zijn Woord met onze woorden en zijn Daden met onze daden te verweven. Het vormt een geheel – met hoofd, hart, mond en handen. We noemen het ook wel een holistische benadering[1]. Dit woord doet denken aan het Engelse woord ‘whole’, geheel.

Dit inspireert de gemeente zich toe te wijden om Gods instrument te zijn voor zijn wereldwijde plan, in de kracht van de heilige Geest. 

Lastig

Zo eenvoudig is deze holistische eenheid van Woord en daad nog niet. Het individualisme beperkt ons om samen te werken. In onze Nederlandse cultuur (en kerken) denken we vrij institutioneel, systematisch en volgens procedures, waardoor de organische verbondenheid en relaties er onder kunnen lijden.

In de loop van onze kerkelijke geschiedenis legde het praktisch “goed doen” het vaak af tegen het geestelijke. Natuur en genade staan dan los van elkaar in het geloofsleven. De verkondiging en het dienen van de medemens in nood, ongeloof of armoede zijn voor ambtsdragers soms twee aparte werelden. Echter, in het licht van de missio Dei, de zending van God waarin Hij omziet naar Zijn wereld, wordt de eenheid van diaconaat, zending en evangelisatie duidelijk. Zonder die koepel van de missio Dei dreigt voor diaconaat het gevaar van horizontalisme (mensgericht, therapiegericht), en voor evangelieverkondiging het gevaar van verticalisme (vergeestelijking).

Hoe zijn we Gods instrumenten  als het gaat om zorgen als de milieuproblematiek, ziekten en epidemieën, de groeiende kloof tussen rijk en arm, de stroom vluchtelingen wereldwijd?

Alle dingen

Een holistische benadering gaat uit van het besef van het geheel en de onderlinge verbondenheid van de delen. Efeziërs 1:22, 23: “Hij heeft alle dingen aan Zijn voeten onderworpen en heeft Hem als hoofd over alle dingengegeven aan de gemeente, die Zijn lichaam is en de vervulling van Hem Die alles in allen vervult”. Het kernprincipe is: Jezus Christus is HEER over het hele leven en de hele schepping. Alles en allen zijn met elkaar verbonden in God. Hierbij gaat het om het oversteken van de grens tussen geloof en geen geloof…. naar Jezus Christus toe als Heer van het hele leven en van de hele schepping (Ps 24:1). Wat een ‘gewicht’ ‘rust op de schouders van de kerk’!! 

Roeping

Wat is dan deze holistisch missionaire roeping van de kerk (zie paragraaf 1 over de Missio Dei)? Het is alles waartoe de kerk geroepen is om te zeggen, te doen en te zijn in de wereld, als getuige van wat God heeft gedaan in Christus met het oog op de komst van zijn rijk (Stefan Paas). Gods doel is om de hele schepping, gebroken door zonde en kwaad, te verlossen in de nieuwe schepping, bevolkt door de verlosten uit elke cultuur, door het kruis en de opstanding van Christus (Chris Wright). God is actief in de wereld bezig om de hele schepping te verlossen. Het is de taak van de kerk om aan die missie deel te nemen (Tim Keller). Het doel van de kerk is om de waarden van Gods koninkrijk te verpersoonlijken, te belichamen met hoofd, mond, hart en handen. Waarden als gerechtigheid, diaconaat, vrede, liefde, barmhartigheid…

Haar roeping is om mannen en vrouwen zo toe te rusten en te mobiliseren voor Gods missie op alle gebieden van het menselijk leven: thuis, in het bedrijfsleven, in het ziekenhuis, op de universiteit, op kantoor, in de werkplaats . . . Overal wil en kan de majesteit van Jezus Christus baanbreken. 

Holistisch spinnenweb

In de missionaire roeping van de kerk verbinden en verweven woord en daad zich met elkaar. Ze zijn onderscheiden maar niet gescheiden. Ze vullen elkaar aan, zodat onze daden Gods woord zichtbaar maken en bevestigen. Ze laten iets zien van het nieuwe leven (Jak. 2). 

De diaconale daden van barmhartigheid en gerechtigheid geven handen en voeten aan de woordbediening. De een gaat logisch over in de ander. Evangelisatie, zending en diaconaat zijn onderscheiden maar niet gescheiden van elkaar. Ze mogen in onze kerken niet  hun eigen eilandjes staan. 

Denk aan een spinnenweb. Trek je aan een draadje dan beweegt het hele web mee zonder te scheuren. God heeft alle draadjes ingenieus aan elkaar verbonden. Zo vormt het een sterk geheel. Diaconaat, evangelisatie en zending zouden zo samen een krachtige holistische eenheid moeten vormen. Onderscheiden maar onderling verbonden in Christus. Bijvoorbeeld: vragen over God kunnen leiden tot vragen over armoede, schuldkwesties of behoefte aan meer onderwijs. Of andersom. Ze zijn verbonden met elkaar. Ze bieden kansen, zoals voor een Alpha-cursus, voedselbank, Bijbels onderwijs geven, omzien naar de natuur (bloemen planten die bijen aantrekken, bomen planten, rommel langs de weg opruimen) en zingen tot Gods eer. Catechese zou jongeren holistisch moeten toerusten voor het hele leven als christen in dienst van God.

Mogelijkheden

We zijn burgers van het koninkrijk van God. Hij roept ons om licht, zout en zuurdesem te zijn. In de wereld. We zijn niet van de wereld. Dat is anders dan je van de wereld af te zonderen.  Proclamatie van het evangelie omvat alles wat we doen, bewogen door de Geest van Jezus. Woord en daad moeten de realiteit van het Koninkrijk van God onder de koninkrijken van deze wereld aantonen. Het christelijke leven in al zijn dimensies, zowel op individueel als op gemeenschapsniveau, is de belangrijkste getuige van de universele heerschappij van Jezus Christus en de transformerende kracht van de Heilige Geest. Missie is veel meer dan woorden; het gaat om de kwaliteit van leven.

Toerusting. 

De lokale kerk rust haar leden toe om de waarden van het koninkrijk te belichamen (Ef 4, 2 Tim 3,16-17) en brengt het met elkaar in praktijk. 

Samenwerken

We kunnen elkaar aanvullen om aan de volheid van Gods missie gestalte te geven in onze cultuur. Om daar de waarden van het Koninkrijk van God te leven. En om te getuigen van de liefde en de gerechtigheid in Jezus Christus, door de kracht van de Geest, is daar deel van. God wil immers het menselijk leven in al zijn dimensies, zowel op individueel niveau als op gemeenschapsniveau, veranderen. Diaconaat richt zich bijvoorbeeld op gerechtigheid. Evangelisatie op onderwijs en zending op de verkondiging. En dat alles in dezelfde buurt of een verre land. De missio Dei stuurt. Het is de motor. De gemeente is hierin zijn instrument.

De kerk van Christus is een organisch geheel. We belijden namelijk de heilige, algemene en apostolische kerk. Kerken in de buurt en wereldwijd kunnen met elkaar samenwerken. We doen dit wederkerig, nederig, passend bij Christus, niet op elkaar neerziend, omdat “ze anders zijn of denken”. De heelheid van het Woord zoekt de heelheid van de kerk en van het leven dat gebroken en verdeeld is. Zending, diaconaat en evangelisatie zijn Gods instrumenten daartoe om (gemeenschappelijk) naar buiten te treden.

Zie je het voor je? 

In een woonwijk brengt de diaconie voedsel en schuldhulp aan een gezin in nood. De evangelist deelt het blijde nieuws van Christus met hen. Een pastorale werker troost hen wanneer hun nabestaande overlijdt. In de kerkdienst bidt de gemeente voor het gezin. Ze worden meegevraagd om de Alpha-cursus te volgen.

Zo zijn er meerdere relaties te trekken tussen zending, diaconaat en evangelisatie. Op een soortgelijke manier kunnen holistische diaconaal missionaire projectreizen met groepen jongeren worden georganiseerd.

Samenweken als één geheel: woord met inbegrip van daad.  Het geeft een voorproefje van Gods nieuwe leven. Het daagt uit en inspireert om groter, dieper, breder, verder, creatiever en meer Bijbels principieel te werk te gaan.

Met passie

Woord en daad richten zich op het culturele, etnische, sociale, economische, technologische, digitale en politieke leefgebieden om het leven in al zijn dimensies te transformeren en om het overvloedige leven (shalom) te ervaren dat Christus geeft.

God geeft ons ontzettend veel middelen en mogelijkheden om te participeren in zijn wereldwijde plan. Hij geeft ons zijn Geest om aan deze geweldige taak met passie invulling te geven. Laat je inspireren en ga samen aan de slag.

2021.05.12


[1] Naast holistische missie wordt in de missiologie ook gesproken van integrale missie.